W 100. rocznicę zabójstwa Prezydenta Gabriela Narutowicza Dom Spotkań z Historią zaprasza na grudniowy cykl wydarzeń pod hasłem „Niezgoda na nienawiść”. W programie m.in. dwie wystawy ─ „Narutowicz: Nienawiść zabija” i „Towarzystwo Zniechęcenia”, koncert zespołu Hańba!, a także spotkania towarzyszące książce „Zabójstwo Narutowicza. Kres demokracji II RP”.

Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent niepodległej Rzeczpospolitej, jest postacią zapomnianą. Zapamiętano go jako ofiarę „królobójstwa”. Na prezydenta został wybrany 9 grudnia 1922 roku. Od tego momentu stał się wrogiem dla ogromnej części społeczeństwa. Nazywany był „żydowskim prezydentem” (chociaż nie miał żydowskiego pochodzenia i w żaden sposób nie reprezentował społeczności żydowskiej). Odmawiano mu przynależności do narodu, wypominano mu bezwyznaniowość i żądano jego ustąpienia.

Na ulicach dochodziło do rozruchów. Bójki, strzelaniny, agresywne zgromadzenia, strach i chaos – stały się brutalną codziennością połowy grudnia 1922 roku. Prawica żądała ustąpienia Narutowicza, lewica grzmiała o ataku na demokrację.

Przez dekady opowieść o zabójstwie Prezydenta konstruowana była prawie wyłącznie z perspektywy zamachowca. Gabriel Narutowicz taktowany był jako niema ofiara, którego losy zależą od poczynań szaleńca. W setną rocznicę jego zabójstwa Dom Spotkań z Historią chce tę narrację odwrócić.

Program wydarzeń

Na czwartek, 15 grudnia, na godz. 18:00, zaplanowano spotkanie z książką „Zabójstwo Narutowicza. Kres demokracji II RP”, czyli kroniką nacjonalistycznej nienawiści, która doprowadziła do tragedii. Przedstawia zbrodnię oraz jej polityczne i społeczne tło, opowiedziane głosami bezpośrednich uczestników i świadków wydarzeń, a także relacjami z ówczesnej prasy.

Podczas spotkania jej fragmenty czytać będzie i komentować Marcin Napiórkowski – semiotyk kultury, zajmujący się mitologią współczesną, pamięcią zbiorową i kulturą popularną.

W piątek, o godz. 12:00 odbędzie się otwarcie wystawy plenerowej „Narutowicz: nienawiść zabija”, która przybliża sylwetkę Gabriela Narutowicza oraz realia społeczne i polityczne w 1922 roku. Wspomina ona prawdziwego człowieka – naukowca, konstruktora, ojca i męża, ale i polityka, który mimo rozwijającej się w Szwajcarii kariery postanawia wrócić do Polski i włączyć się w budowę demokratycznego państwa. Także tego samego dnia o 18:00 zaplanowano wernisaż trzydniowej wystawy „Towarzystwo zniechęcenia” w DSH, przygotowaną przez polsko-ukraiński  duet kuratorów ─ Martę Czyż i Yuriya Bileya.

Będzie można zobaczyć dwa obrazy, na które przed śmiercią patrzył Narutowicz: “Fronton Zachęty” Bronisława Kopczyńskiego oraz “Ranny szron” Teodora Ziomka. Obrazy te są prezentowane razem po raz pierwszy od tamtych wydarzeń. Towarzyszyć im będą prace współczesnych artystów.

W sobotę organizatorzy zapraszają na debatę „Rozmowa o nienawiści”, która będzie poświęcona społeczeństwom niezajmującym się problemem nienawiści. W debacie wezmą udział: reżyserka teatralna Svitlana Oleshko, kulturoznawczyni i autorka książek Agata Sikora stale współpracująca z „Dwutygodnikiem” oraz Tomasz Szerszeń – antropolog kultury, artysta wizualny i autor książki m.in. „Wszystkie wojny świata” (2021). Spotkanie poprowadzi Maciej Jakubowiak.

W sobotę wieczorem, o 20:00 zagra  Zbuntowana Orkiestra Podwórkowa Hańba!, czyli fikcyjna muzyczna opowieść, której bohaterowie piętnują zło otaczającego ich świata końca lat 30.: nienawiść, nierówności społeczne, militaryzm, szowinizm, antysemityzm. W 2018 roku zespół został uhonorowany Paszportem Polityki.

Więcej informacji na temat wydarzeń znajduje się na stronie internetowej DSH.